ХЭД ХЭРЭГТЭЙ?

Хүн тайван амьдрахад сард хэдэн төгрөг хэрэг болох вэ?

Ямар нөхцөлд яаж амьдарч байгаагаасаа шалтгаалах байх л даа, мэдээж. Би дундаж хүн, дундаж байхыг хүсдэг, үүнээс өөр амьдрал мэдэхгүй. Тэгэхээр дундаж айлаар л тооцоо хийе.

Дундаж айлаа 30 гаран насны залуу хосууд, 2 өрөө байртай, 1 суудлын тэрэгтэй, 2 хүүхэдтэй, 1 нь цэцэрлэгт, нөгөө нь бага ангид сурдаг гэе. Тэгээд энэ хүмүүст шаардлагатай сарын орлогыг тооцох гээд үзэе. Үүний тулд эхлээд хэрэгцээтэй мөнгөө бодно. Зардлыг ахиухан төсөвлөдөг дүрмээр тооцоё.


Хэрэгцээний шатлал ёсоор эхлээд хүнсний зардлыг бодох хэрэгтэй. Тухайн айл ямар хоол хийдэг, ямар орцтой, ямар хачиртай, хэр порцоор хийдэгийг нь мэдэхгүй учраас зүгээр л 1 порц хоол 5,000 төгрөг, өдөрт нэг хүн 2 хоол иднэ, хүүхэд бол хагас порц гэвэл сард нийт 900,000 төгрөг. Гуанзны төсвөөр бодчихлоо, уучилна биз. Гэхдээ мах, гурил, будаа... гээд л юмны үнэ ямархуу болоод байгаа билээ. Дээрээс нь бага хүүхдүүд зөвхөн хоол идээд л болчихдог, энэ айлд нэг ч зочин ирдэггүй гэвэл худал тул иймэрхүү маягаар тооцоход ер буруудахгүй.

Оршин суух зардал кабель, СӨХ, талбай, халаалт, цэвэр бохир ус гээд сард 60,000 төгрөг. Үүн дээр цахилгаан, за 40,000 төгрөг гэе. Нийт 100,000 төгрөг.

Аав ээж хоёр өдөр бүр ажилдаа явна, ирнэ, хүүхдүүдээ хүргэж өгнө, авна. Энэ бол ажлын өдөр. Харин амралтын өдөр хагас сайнд өвөө, эмээгийнд зочилно, бүтэн сайнд Зайсан гардаг, эсвэл зах гарч хүнсээ цуглуулдаг. Энэ бүхэнд талдаа 5 км явдаг, машин нь хотын бөглөөнд 100 км-т 13 литр шатахуун зарцуулдаг. Ерөнхийдөө өдөрт 50 км явдаг гээд тооцвол бензиний зардал ойролцоогоор 360,000 төгрөг. Нэмэх нь гадаа зогсоол хоногийн 3,000 төгрөг гэвэл тээврийн зардал сардаа 450,000 төгрөг. Машинтай болохоор автобусанд суудаггүй, такси барьдаггүй гэж бодлоо. Энд мөн л тос солих, техник үйлчилгээ хийлгэх, дугуй солих... гэх мэт техник арчилгааны олон зардлын тухай дурьдсангүй.

Харилцаа холбооны тариф хямдарсан өнөө үед холбооны зардал сард 100,000 төгрөг байхад хаваасаг. Үүнд аав, ээжийн гар утас, нэмэх нь интернэт. За тэгээд хувийн хэрэглээний мөнгийг том хүмүүс 100,000, хүүхдүүд 50,000 гэвэл нийт өрхийн хувийн хэрэгцээ 300,000 төгрөг болно.

Ингээд энэ дундаж амьдралтай бөгөөд "айхтар үрэлгэн" айлын сарын хэрэгцээ 1,850,000 төгрөг боллоо. За бусад болзошгүй зардал (буяны хандив, сайн дурын хандив, баяр ёслолын заллага... энэ тэр гээд алийг хэлж барах) 150,000 төгрөг байдаг гээд энэ айлын сарын хэрэгцээ 2,000,000 төгрөг буюу 1,177 ам.доллар байна.

Болж байнаа, давгүй шүү. Ингэтлээ цамаан загнасан гэхэд тийм ч аймаар тоо гарсангүй. Дэлхийгээс хэтрээд явчихсан юм ч алга.

Гэхдээ бид дундаж гэж ярьсан. Тиймээс энэ айл байраа моргэйжээр, машинаа лизингээр авсан байх ёстой. За тавилгыг ч дүүрч. Аав ээж нь хуримын зардлыг нь гаргаад, амьтан ах дүү хуримын бэлэг өгсөн гэж итгэе.

2 өрөө байр дунджаар 100 сая байдаг гэвэл урьдчилгаа 30%, жилийн 8%-ийн хүүтэй, 20 жилийн иппотекийн зээл авсан тохиолдолд урьдчилгаа 30 сая төгрөг шаардлагатай болохоос гадна сар бүр 590,490 төгрөг төлөх үүрэг хүлээнэ. Машин 10 саяаар авахын тулд мөн дээрхийн адил урьдчилгаа 30%, сард 1.5%-ийн хүүтэй, 2 жилийн лизинг авч урьдчилгаанд 3 сая төгрөг нэг дор төлөх агаад сар бүр 350,175 төгрөг төлөх болно. Урьдчилгаа төлбөрүүдийг хэрхэн яаж олсныг нь "хөрөнгө, орлогын мэдүүлэгт" нь тусгалгүй орхиод зөвхөн сарын зарлагыг нь л үргэлжлүүлэн тооцоё.

Эдгээр зээл төлбөрүүд нэмэгдсэнээр энэ айл сард 2,940,665 төгрөг (1,730 ам.доллар) олох шаардлагатай болж байна. Энд нэг зүйл анзаарагдаж байгаа байх. Бид хувцас хунар авах тухай юу ч яриагүй. За дүүрч, ойрын 2 жилдээ нүцгэн гүйцгээнэ биз. Машинтай юм чинь гутал, хувцас элэгдэхгүй, урагдахгүй, даарахгүй, норохгүй гээд л бодчихоос. Машины лизинг дууссаны дараа л хувцсаа шинэчлэе. Хувцаснаас гадна баяр ёслолын зардал гэж нэг айхтар "цөм цөм" мөнгийг мөн тооцсонгүй. Ялангуяа, цагаан сар бол онцгой, залуу хүмүүсийг бол үнэн хашраана. Шинэ жил ч мөн дутахгүй "залгина". Наадам л хамгийн сайхан баяр даа... За дэмийрэх ч яахав, үргэлжлүүлэе.

Зардал тал нь ийм байдаг байж. Одоо орлого талыг нь бодоод үзье.

2,940,665 төгрөгийг эр, эм 2-т 60:40 харьцаагаар хувааж үзвэл нөхөр гар дээрээ 1,764,399 төгрөгийн цалин сард авах ёстой болно. Гэхээр нэрлэсэн цалин нь 2,144,666 төгрөг байх нь. Харин эхнэрийн цэвэр цалин 1,176,266 төгрөг гээд нэрлэсэн цалин нь 1,443,538 төгрөг болж байна. 50:50 харьцаагаар авч үзвэл эр эм 2 тус бүр 1,806,583 нэрлэсэн цалинтай байх ёстой.

Энэ дайны цалин өгдөг цөөхөн газар, албан тушаал байдгийг бодолцож үзвэл ч энэ эр эм хоёр ч хоосонгүй нөхдүүд байх нь. Тэдгээр газруудын тавьдаг шаардлага, ажлын ачаалал ямар байдгийг багцаалах тул энэ айлын хүүхдүүд ч өвөө, эмээ хавьцаагуур л голдуу байх хэрэгтэй болж байна.

Энэ бүхэнд ирээдүйн тухай, тухайлбал хуримтлалын тухай ямар ч өгүүлбэр байхгүйг ИРГЭН та анзаарч л байгаа байлгүй дээ.

Дэлхийн үнэтэй, Монголын цалинтай эх орон минь та ТӨРд үнэнчээр ажиллах ямар ч бололцоо олгохгүй юм даа...