Багалзуур андын түүх

Тэр сэтгэлгээ энэ тэр нь тасарцан эрүүл ухаантай хүн битгий уншаарай гэж гуйх нь зөв байх.

Та нарынхаар бол та нартай л адилхан “онцгой замнал”-гүй гэдгээ эхлээд нотлон харуулах нь зүйтэй байх. Үр дүн нь бусадтай яг адилхан бэлэнчлэх сэтгэлгээтэй байдаг нэг хов хоосон махан толгой.

Балчир нас
Учир мэдэхгүй жаахан байхад минь ээж минь намайг цэцэрлэгт явуулаагүй мөртлөө гэрт өглөөнөөс орой болтол цорын ганц хүү болох намайг цоожлон тарчлааж, одоо бодоход Орос ном хань болгон бариулаад үлдээдэг байсансан. Гэр маань нэг давхарт байх бөгөөд худалч хүнд надаас том хулгана хааяахан гүйж жорлон оруулахгүй намайг зовооно. Ээжийн хуучин цэнхэр дээлийг нөмрөн хувцасны шүүгээний доороосоо 3-р давхарт хэлд орсноосоо хойш хэдэн жил амьдарч билээ. Ээж аав 2-ыг ажлаасаа иртэл би тавцангаасаа буухгүй бөгөөд ирэхэд нь л 00-ийн өрөө уруугаа тэнхээ мэдэн гүйж муусайн хулгануудтай ач тач нэгийгээ үзэх бяр амтагдах нь нэн таатай.
Тэр нэг номны гоё сайхан зурагнуудыг одоо хүртэл би санадаг юм. Хуудас бүрээр нь нэг бүрчлэн цээжлэн мэдэхгүй ч гэсэн олон үсэгнүүдийг нь толгой дарааллан нүдэлж амжсан. Ээжийн минь юм бичиж байна гээд сараачих, миний сараачих хоёр тэс өөр харагддаг нь надад их л сонин санагддаг байж дээ. Тэр л үед 35 үсгээ дарааллаар нь мэддэг болсон ба дундаас нь асуухаар таг болчихдог махан толгой байлаа.

Бага нас
Хагас жил цэцэрлэгт өгч намайг башийлгаад 7 настай анхны 1-р ангид тээр жил өгдөг юм байна. Хэхэ бас ч үгүй үсгээ бүрэн мэддэг 10 хүртэл тоолчихдог тухайн үедээ болбол “үеийнхнээсээ тасарчихсан” амьтан анхны хичээлдээ ортол, сүүлд хамт 10-р ангиа төгссөн нэгэн анд маань тэр үед 100 хүртэл тоолоод, харин 4-р ангиасаа шилжсэн, одоо ч нэрийг нь мэдэх нэгэн нөхөр хэдэн сарын дараа минутанд 200 хүртэл үг уншиж аазгай хөдөлгөх боллоо. Гэвч би өөрийгөө ялж чадаагүй. Харамсалтай нь надад олны дундаас онцгойрох хүсэл байсангүй. Гайхан бишрэхээс биш “би чадий шдээ, чаднаа би” гэж бодож явсангүй. Доошоо ч үгүй, дээшээ ч үгүй алтан дундуур явах нь зүйтэй гэсэн ёоёотой бодол тухайн үед л хоногшсон байх гэж би боддог юм.

Угийн кино урлагт элэгтэйг минь эс тоон (одоо ч тийм) ням гарагт гардаг 4:10 цагийн кино үзүүлэхгүй намайг тарчлааж цусаар уйлсан ч эс зөвшөөрсөн тул муу ээжийн шазруун занг л дийлэхийн тулд үг үсэг холбож сурсан. Бас муухай бичлээ гээд дэвтрээ уруулж нүүр уруугаа шидүүлээд, шөнөжин уйлж, хуулж хонохдоо 7 настай балчирхан толгойдоо надад хэрэг болно, миний төлөө л ингэж байна гэж бодсонгүй. Арга ч үгүй биз дээ жаахан байж.

Багшийн өгсөн багахан даалгаврыг бүрэн хийгээд онцсайн сурч л байвал надад тэр нь “хаваасаг” байсан юм чинь. Илүү юм хийж энэхэн биеэ зовоох хүсэл байсангүй.

Махан толгой чинь илүү ихээр сурч мэдэхийн хүсэл гээч юу болохыг ойлгосонгүй, амттай юм идэж, аав ээждээ эрхэлж байвал тэгээ л болоо....

Шилжилтийн нас
Томрох тусам анд найз олонтой боллоо. Бас ч үгүй тооны ангид суралцах болсон авч “тэнэг” найзуудынхаа дээд ангийн тооны ном шагайж, бүжиг, дуу хийж, дугуйлан секцэнд явангаа үерхэл нөхөрлөл ярилцахыг нь хараад туйлбаргүй зантай махан толгойт чинь ихэд гайхах ба сега тоглоом, Майн Рийд, Жуль Верн, бас кино 3-таа л үнэн ч үлдсэн. Заа тэгээд л өдөр хоног ээлжлэн 10-аар ангиа сайн дүнтэй дүүргэж дээ. Харин худлаа хэлж хулгай хийж, архи тамхи гээчийг амандаа битгий хэл хамартаа ч хүргэж үзээгүй дээ. Хаа ч хэлнэ...

Өөртөө бус өрөөл бусдад найдаж явсаар амьдрал гээчийг ер нь ойлгосонгүй. Аа тэгээ л нэг сургуульд ороод төгсвөл болж л таараа...гэсэн бодол тойрон тойрон эргэлдэнэ.

Тэгэхээр би олны ярьдагчлан байдаг л нэг “урсгалаараа явдаг” хүнээс илүү зүйлгүй, байдаг л нэг нөхөр байгаа биз. Хүн болгоны “түүхэн хуанли” өөр боловч сэтгэлгээ ижил олонхи та нарын өрөөсөн гутал. Эцэг эхийн хэлснийг үглэж байна гээд чихээ дараад өнгөрдөг, үнэгүй юманд нугасгүй, зугаа цэнгэл, биеийн амрыг харахдаа уухайн тас тийм л хүн...